Kur’an-ı Kerim’in ikinci suresi olan Bakara suresi, Medine döneminde nazil olmuştur. Kur’an’ın en uzun süresi olmakla beraber, tamamı 286 ayettir. Bakara suresi, adını ayetlerde bulunan “bakara” kelimesinden almıştır. Ayetel Kürsi de Bakara suresi’nin 255. ayetinde bulunmaktadır. Birçok kaynakta, Bakara suresi duası faziletleri, faydaları, anlamı, özellikleri ve meali ile ilgili kayda değer bilgiler yer alır. İslam hukukunun esas konularıyla ilgili o kadar fazla hüküm içerdiğinden dolayı Bakara suresi okunuşu iyi anlamak siklet talep eder. Bakara suresi okunuşu sıkça yapılmalıdır; çünkü bu surenin faziletleri ve faydaları olduğuna inanılır. Ezberlemek ve tamamını dinlemek isteyenler için Bakara suresi anlamı (meali), Arapça yazılışı ve Türkçe okunuşu, fazileti ile çabuk dinle seçeneği hakkında bilgiler derhal aşağıda yer alıyor.
BAKARA SURESİ ARAPÇA YAZILIŞI VE OKUNUŞU
Bismillahirrahmanirrahîm
BAKARA SURESİ BITMIŞ HIZLI DİNLE
BAKARA SURESİ TÜRKÇE ANLAMI (DİYANET MEALİ)
BAKARA SURESİ NUZÜL
Mushafta ikinci, nüzûl sıralamasında 87. sûredir, Medine’de nâzil olmuştur. Kur’an’ın en uzun sûresidir. Tamamının bir nüzûl sebebi olmamakla birlikte birçok âyeti için özel iniş sebepleri vardır. O âyetler açıklanırken nüzûl sebepleri hakkında da veri verilecektir.
BAKARA SURESİ KONUSU
Kur’lahza-ı Kerîm’in kendine kasıtlı olarak düzen ve üslûbu içinde şu başlıca konuları ihtiva etmektedir: İslâm’ın getirdiği inanç, ibadet ve yaşam düzeniyle ilgili esas bilgiler; münafıklar, Allah’ın varlığını ve birliğini bildiren deliller, insanın yaratılışı, kabiliyetleri, imtihanı; İsrâiloğulları tarihinin önemli kesitleri, kâmil bir din olan İslâm’ın, daha önceki dinlerin evrensel kısmını ihtiva ettiği, buna karşılık onların –değişmesi, ıslah edilmesi, düzeltilmesi gereken– hükümlerini de ıslah ettiği; Hz. İbrâhim kıssası, Kâbe’nin yapılışı ve kıble oluşu; yiyecekler, kısas, vasiyet, oruç, savaş, hac, nikâh, boşama, dulluk, yetimlik, şarap, kumar, faiz, akidlerin yazılması, din ve vicdan hürriyeti, Allah-kul ilişkisi, örnek dualar vb. hususlarla ilgili hükümler ve irşadlar.
Bakara sûresi daha ziyade Fâtiha’nın, “dürüst yolu bulanlarla ondan sapanlar”a işaret eden kısmının, örnekler ve tarihî vâkıalarla açıklanması gibidir.
BAKARA SURESİ FAZİLETİ VE ÖZELLİKLERİ
Bakara sûresinin değerini ve özelliklerini anlatan sahih hadisler vardır: “Evlerinizi (içinde Kur’an okumayarak) kabirlere çevirmeyiniz. Iblis, içinde Bakara sûresi okunan evden ürker ve uzaklaşır” (Müslim, “Müsâfirîn”, 212). “Kur’lahza’ı okuyunuz; çünkü o, kıyamet gününde kendisini okuyanlara şefaat edecektir. İki nur yumağını, yani Bakara ve Âl-i İmrân sûrelerini okuyunuz; çünkü onlar, kıyamet gününde iki büyük bulut ya da gölgelik veya kuş sürüsü gibi gelerek kendilerini okuyanları savunacak ve koruyacaklardır. Bakara sûresini okuyunuz; çünkü ona sahip edinmek bolluk, terketmek ise hasret ve pişmanlık sebebidir; ona sihirbazların güçleri yetmez” (Müslim, “Müsâfirîn”, 252). “Bakara sûresinin sonundaki iki âyeti her kim gece vakti okursa bu iki âyet –o gece– ona yeter” (Buhârî, “Fezâil”, 10).
Sahâbeden Üseyd b. Hudayr bir gece hurma yığınının yanında Kur’lahza (Bakara sûresi) okurken atı birkaç kez ürküp heyecanlanmıştı. Üseyd atın, çocuğu Yahyâ b. Üseyd’i çiğnemesinden kaygılanarak kalktığında başının hizasında (gökte), ışıklarla donatılmış bir tavan fark etti. Tavan gözünün alabildiğine, semanın derinliklerine doğru uzayıp gidiyordu. Üseyd, Resûlullah’a gelerek durumu anlattı. Resûlullah ondan Bakara sûresini okumaya devam etmesini istedi. Ama çocuğuna bir şey olmasın diye okumaya ara verdi. Sabahleyin durumu Hz. Peygamber’e söyleyince şöyle buyurdular: “Onlar seni dinlemeye gelmiş meleklerdi. Eğer okumaya devam etseydin sabahleyin olunca onları herkes görecekti, kendilerini halktan gizlemeyeceklerdi” (Müslim, “Müsâfirîn”, 242).
BAKARA SURESİ TEFSİRİ (KUR’LAHZA YOLU)
Birçok Mekke’de nâzil olan yirmi dokuz sûrenin başında ya bir âyet ya da bir âyetin başlangıcı olarak, sözcük oluşturmayan bir takım harfler yer almakta olup bunlara hurûf-ı mukattaa (ayrı olarak harfler) denir. Bunlar Arap alfabesinin on dört harfidir ve bir takım sûrelerin başında tek harf olarak, bazılarının başında ise pat diye artı harfin tabi yandan dizilişi şeklinde yer almışlardır. Bu harflerin Kur’lahza-ı Kerîm’den bir âyet ya da âyet parçası olduğunda şüphe yoktur. Mânaları ve hikmetleri üstünde ise ayrı düşünceler ve yorumlar ileri sürülmüştür. Banal insanların data vasıtalarıyla mânalarını ve kullanılış maksatlarını (hikmet) çakmak ve çakmak muhtemel olmayan bu harflere, kezâ lügat mânalarında kullanılmamış olup ne mânaya geldikleri de açıklanmamış yer alan bazı kelimelere müteşâbihat adı verilmektedir. Selef denilen ilk tahsis din bilginleriyle onların yolundan dışarı giden sonraki bir takım âlimler müteşâbihatı yorumlamazlar, oldukları gibi benimseyip iman ederler. “Kur’an’da bulunmasının kuşkusuz bir hikmeti vardır, Allah ve Resulü bunları açıklamadığına kadar aklımıza dayanarak açıklamaya kalkışmak bizim işimiz değildir, yetki sınırımızı aşar” derler. Kelâm, felsefe ve tasavvuf ehli bir takım âlimler ise tefekkür veya ilham aracılığıyla müteşâbihatın mânalarının anlaşılabileceğini ileri sürmüş ve her biri için dağıtılmış yorumlar yapmışlardır.
Bakara sûresinin ilk âyetini teşkil eden “elif-lâm-mîm”in mânasıyla ilgili olarak yirmiden pozitif yorum vardır. Bunlardan şu üçü nisbeten daha istikrarlı görünmektedir: a) Bunlar, mânaları olmayan alfabe harfleridir, Kur’lahza-ı Kerîm’in vahiy aracılığıyla Allah’tan geldiğine inanmayanlara meydan okumak ve âciz olduklarını ortaya çıkartmak için bazı sûrelerin başına konmuştur ve “Bu Kur’lahza, şu gördüğünüz harflerden yapılan kelime ve cümlelerden oluşmaktadır. Siz harfleri de biliyorsunuz. O halde haydi yapabiliyorsanız siz de böyle kelime ve cümlelerden oluşan ve Kur’an’a benzeşen bir kitap yazın!” denilmek istenmiştir. b) Başında bulundukları sûrelerin muhtevalarına dikkat sürüklemek için ant olarak gelmiştir. c) Başlarında yer alan sûrelerin isimleri olarak indirilmiştir (İbn Aşûr, I, 216).
İmâm-ı Rabbânî önce Selef âlimleri gibi düşünürken bilâhare Allah Teâlâ’nın kendine, bu harflerin mâna ve sırlarından bir kısmını açtığını; böylece “müteşâbihatın mânalarının, Allah’ın bildirmesiyle bilinebileceğini ve bunların, açık mânalı âyetlerin (muhkemât) özü ve amacı olduğunu” anladığını ifade etmiştir (Mektûbât, I, 296).
Şah Veliyyullah, “Arap dilinde tek başına ya da kelimelerin başlarına gelen harflerin özellikleriyle kelimelerin mânaları aralarında bir ilişkinin bulunduğu” tesbitinden yola çıkarak sûrelerin başlarında yer alan harflerin de muhtevalarına delâlet ve onların özünü ihtiva ettiğini ileri sürmüştür. Buna tarafından “elif-lâm-mîm”in mânası, “Yaratılmışların değişik oluşlar ve ilişkilerle belirlenmiş hayatlarının zorunlu kıldığı, ihtiyaç duyduğu irşadlar gayb âleminden gelerek onların hayatlarına girmekte ve yollarına ışık tutmaktadır” demektir (el-Fevzü’l-kebîr, s. 64; hurûf-ı mukattaa konusunda genişbilgi için bk. M. Akıllı Duman-Mustafa Altundağ, “Hurûf-ı Mukattaa”, DİA, XVIII, 401-408; müteşâbihat konusunda bk. Âl-i İmrân 3/7).
BAKARA SURESİ NE ZAMAN VE NEREDE İNMİŞTİR?
BAKARA SURESİ KAÇ AYET?
BAKARA SURESİ KAÇINCI SAYFA VE CÜZDE YER ALIYOR?
BAKARA SURESİ NEYİ ANLATIYOR?
Bakara suresi, şu konuları anlatmaktadır:
Özenle incelendiği süre doğruca sûrede ön planda tutulan belli başlı hedeflerin üç noktada aşırılık kazandığı görülür.
BAKARA SURESİNE NEDEN BU İSİM VERİLMİŞTİR?
BAKARA ANLAMI NEDİR?
BAKARA SURESİ NE ZAMAN OKUNMALIDIR?
Fatiha suresinden sonra en faziletli sure kabul edilen ve Ṣaḥîḥ-i Buḫârî ile (“Tefsîr”, 2/1-55) Tirmizî’nin es-Sünen’inde (“Tefsîr”, 3) âyetlerinin tefsiriyle ilgili hadislere genişçe yer verilen Bakara sûresinin faziletine dair olan hadislerden bazıları şunlardır: “Kur’lahza’ı okuyunuz. Çünkü o kıyamet gününde kendisini okuyanlara şefaatçi olacaktır. ‘İki Zehrâ’yı (Bakara ve Âl-i İmrân sûreleri) okuyunuz. Çünkü bu ikisi kıyamet gününde iki kümülüs ya da iki gölgelik yahut da gökyüzünde kanatlarını açmış saf saf uçan iki alay kuş gibi gelecek ve okuyucularını koruyacaktır. Bakara sûresini okuyunuz. Çünkü onu tamamen öğrenmek bolluk, öğrenmemek ise büyük ziyandır” (Müslim, “Müsâfirîn”, 252; Tirmizî, “Feżâʾilü’l-Ḳurʾân”, 4; Müsned, IV, 361).
“Her şeyin bir zirvesi vardır. Kur’lahza’ın zirvesi de Bakara sûresidir. Kim onu evinde bir gece okursa oraya üç gece şeytan girmez; kim onu evinde gündüz okursa oraya üç gün şeytan girmez” (Dârimî, “Feżâʾilü’l-Ḳurʾân”, 13-15).
“Kim Bakara sûresinin son iki âyetini geceleyin okursa bunlar kendisine yeter” (Buhârî, “Feżâʾil”, 10, 27; Müslim, “Müsâfirîn”, 254-256). Keza Kur’lahza âyetlerinin en yücesi olan Âyetü’l-kürsî’nin bu sûrede yer almış olması da onun faziletini gösterir.
BAKARA SURESİ 185. AYETİN ANLAMI
Bakara suresi ile ilgili en çok araştırılan konulardan birisi de 185. ayetin anlamıdır. Bakara suresinin 185. ayetinin anlamı şu şekildedir:
O (sayılı günler), doğruyu eğriden ayırma, gidilecek yolu bulgu konusunda direktifler ve insanlara rehber olarak Kur’an’ın indirildiği ramazan ayıdır. Bundan Böyle içinizden kim bu aya yetişirse onu oruçlu geçirsin. Kim de hasta ya da gezgin olursa, diğer günlerden sayısınca tutar. Allah sizin için rahatlık istiyor, güçlük çekmenizi istemiyor. Sayıyı tamamlamanız, size dürüst yolu göstermesinden ötürü Allah’ı tazimle anmanız için ve şükredesiniz diye (yerinde hükümler gönderiyor).
Bu ayette Kur’an-ı Kerim’in Ramazan ayında indirildiği ay olduğu, bu avuç içi yetişen kimsenin oruçlu olması gerektiği oysa oruç tutamayacak değin hasta ve yolcu olan kimselerin daha sonra yetişmek üzere tutmayabilecekleri anlatılmaktadır.
BAKARA SURESİ ÖLÜLER İÇİN OKUNUR MU?
Bu konu ile ilgili olarak net bir görüntü bulunmasa da, din adamlarının bazılarına göre Bakara suresi ölülere dua etmek maksadı ile okunabilmektedir.
BAKARA SURESİ ABDESTSİZ OKUNUR MU?
Vakıa suresi, 79. ayette “Temizlenmiş olanlardan başkası ona el süremez.” şeklinde emredilir. bu nedenle, cünüp olan veya abdestsiz birisinin Kur’lahza-ı Kerim’e el süremeyeceği gibi herhangi bir ayeti de okuyamaz.
Özetle, abdesti olmayan birisi, Kur’an-ı Kerim’e el dokundurmadan ezberinden bildiği ayet ve sureleri okuyabilir. Bu caizdir; ancak abdestsiz olan birisi Kur’an’a dokunarak Bakara suresini okuyamaz. Ayet el-Kürsi, Fatiha ve İhlas gibi ayet ve sureleri okumak isteyen kimse, bunları dua niyetiyle okursa caizdir. (Elmalılı Hamdi YAZAN, Tefsir, Vakıa 79. ayet in izahı; Celal Şimşek, İslam fıkhı, IV/157)
Keza, başörtüsü olmadan da Bakara suresi okunabilir; ancak Kur’lahza’a saygıdan dolayı başörtülü olmak daha iyidir.
BAKARA SURESİ ADETLİYKEN OKUNUR MU?
EZBERLEMENİZ İÇİN DİĞER DUALAR VE SURELER